نقش سلامت روان در مواجهه با سرطان پستان: مبارزهای روانی و جسمی
علت بیش فعالی چیست؟
علت بیش فعالی چیست؟
امروزه همۀ ما می‌دانیم که شناخت کافی از عوامل تأثیر‌گذار بر یک بیماری چگونه می‌تواند نقش مهمی را در پیشگیری از آن بیماری ایفا کند. بنابراین باید بتوانیم بیش فعالی و عوامل تاثیر گذار بر آن را شناسایی کنیم تا در کنترل این اختلال مؤثرتر عمل نماییم.
علت بیش فعالی در بزرگسالان
پژوهشگران بعد از سال‌ها تلاش برای یافتن علتِ دقیقِ اختلال نقص توجه / بیش فعالی(ADHD)، هنوز علت واحدی را که پدیدآورندۀ این اختلال باشد شناسایی نکرده‌اند. اما مطالعات اخیر از نقش مهم عوامل ژنتیکی در مبتلایان به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی خبر داده‌اند.
نقش ژنتیک در اختلال نقص توجه/ بیش فعالی
امروزه آنچه مسلم است نقش مهم عوامل ژنتیکی در ابتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی است که داده‌ها قویاً بر ارثی بودن این بیماری تاکید می‌کنند. این به این معنا است؛ اگر فردی به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی مبتلا باشد به احتمال زیاد یکی از اعضای خانواده او نیز به این اختلال مبتلا می‌باشد.
از دیگر عوامل تاثیرگذار بر این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
علت بیش فعالی در نوزادان
آسیب مغزی
تقریبا از هر ۵ کودکی که آسیب جدی به سر داشته‌اند؛ ۱ نفر به این اختلال دچار می‌شود. اما تحقیقات نشان داده علائم ممکن است تا یک دهۀ بعد ایجاد نشود.
عوامل پر خطر محیطی
زمانی که مادر در دوران بارداری و یا کودک در سنین پایین، در معرض عوامل محیطی پر‌خطر (مانند سرب) قرار بگیرند این عوامل می‌تواند خطر ابتلا به اختلال بیش فعالی را افزایش دهد.
زایمان زودرس
نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند(کمتر از ۳۷ هفته) بیشتر در معرض خطر ابتلا به اختلال نقص توجه/بیش فعالی هستند.
مصرف الکل و تنباکو در دوران بارداری
مادرانی که در دوران بارداری خود الکل مصرف کرده‌اند، الکل را از طریق بند ناف به جنین منتقل می‌کنند که این کودک را در معرض خطرات مختلفی قرار می‌دهد از جملۀ این خطرات، بیش فعالی است. موارد گفته شده در مورد مصرف تنباکو نیز صدق می‌کند.
وزن کم هنگام تولد
وزنِ بسیار پایین نوزاد (کمتر از ۱۵۰۰ گرم) به هنگام تولد می‌تواند خطر ابتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی را افزایش دهد.
عوامل تشدید کننده بیش فعالی
بر خلاف باور عموم که علت این اختلال را ناشی از خوردن بیش از حد قند، تماشای بیش‌ازحد تلویزیون، فرزندپروری نادرست یا عوامل اجتماعی و محیطی مانند فقر یا هرج و مرج خانوادگی می‌دانند، هیچ یک از تحقیقات از این عوامل پشتیبانی نمی‌کنند. البته که این عوامل ممکن است علائم افراد ADHD را بدتر کند، اما شواهد کافی وجود ندارد تا آنها را دلایل اصلی ADHD بدانیم.
مغز افراد بیش فعال در برابر مغز افراد سالم
اختلال نقص توجه/ بیش فعالی یک اختلال عصبی رشدی است که بر بخش های مختلف مغز که در توجه دخیل می‌باشند اثر گذار می‌باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که بین مغز افراد مبتلا به اختلال نقص توجه/ بیش فعالی و افراد سالم تفاوت ساختاری و عملکردی وجود دارد.
حجم قشر خاکستری
از جمله تفاوت‌های ساختاری میان افراد بیش فعال و افراد سالم، میزان حجم قشر خاکستری است که در این افراد کاهش پیدا می‌کند. این موضوع توضیح می‌دهد که چرا افراد مبتلا به ADHD مشکلات توجه دارند زیرا ماده خاکستری در یادگیری، حافظه، فرایندهای شناختی و توجه نفش دارد.
اندازه مغز
اندازه قشر مخ در این افراد نیز نسبت به همتایان سالم خود کوچک‌تر است البته ذکر این نکته مهم است که سایز مغز بر میزان هوش تاثیر نمی‌گذارد و این به معنای هوش کم در این بیماران نیست.
پیام رسان عصبی دوپامین
عدم تعادل در سطح انتقال دهنده‌های عصبی که از جمله مهم‌ترین آنها دوپامین می‌باشد و کاهش پیام رسان عصبی دوپامین در مغز افراد مبتلا به ADHD از جمله عوامل زیستی است که می‌تواند علائم ADHD را در این افراد به وجود بیاورد.
تأخیر در رشد مغز
به طور کلی مغز افراد مبتلا به ADHD ممکن است کمی دیرتر از سایر افراد سالم به بلوغ کامل برسد اما این ویژگی به هیچ وجه به معنای هوش پایین در این کودکان نیست.
ضریب هوشی کودکان بیش فعال
ضریب هوشی کودکان بیش فعال با سایر کودکان معمولاً تفاوت چندانی ندارد در واقع اختلال نقص توجه بیش فعالی ارتباطی با هوش کودکان ندارد.
آیندۀ کودکان بیش فعال
این کودکان بسیار خلاق هستند و به راحتی می‌توانند با موقعیت‌های مختلف سازگار شوند. معمولاً پرانرژی هستند و علاقۀ زیادی به فعالیت‌های حرکتی و بدنی دارند. همچنین این افراد شهامت بالایی دارند و متمایل به ریسک پذیری هستند. می‌توانند به عنوان رهبرانی برای گروه ها و تیم هایی که در آن قرار دارند عمل کنند. آن ها همچنین از توانایی های ارتباطی خوبی برخوردار هستند و می‌توانند به سرعت با دیگران ارتباط برقرار کنند.
تفاوت های جنسیتی در اختلال نقص توجه/ بیش فعالی
با این که درصد مبتلایان به ADHD در پسران و دختران یکسان می‌باشد اما مطالعات نشان داده‌اند که تفاوت‌های جنسیتی نیز در میان مبتلایان به این اختلال دیده می‌شود. برای مثال پسران بیشتر از دختران تکانشگری را تجربه می‌کنند. از طرف دیگر دختران مبتلا به ADHD نیز ممکن است در مقایسه با پسران مشکلات درونی بیشتری مانند اضطراب و افسردگی را تجربه کنند اما تفاوتی در علامت بی‌توجهی در دختران و پسران مشاهده نشده‌است.
اوتیسم و بیش فعالی
از جمله سوالاتِ رایجِ افراد در ابن زمینه، ارتباط اختلال نقص توجه/ بیش فعالی با سایر اختلالات می‌باشد به‌خصوص ارتباطی که بیش فعالی با اختلال اوتیسم دارد. باید توجه کرد که اوتیسم نیز یکی دیگر از اختلالات عصبی-رشدی می‌باشد که برخی افراد آن را با اختلال بیش فعالی اشتباه می‌گیرند؛ اگرچه این دو اختلال در برخی علائم به هم شبیه‌اند اما دو اختلال کاملاً متفاوت می‌باشند.
در پایان به این نکته نیز باید اشاره کرد که اگرچه علت واحدی را نمی‌توان برای اختلال نقص توجه/ بیش فعالی در نظر گرفت، همچنان مهم‌ترین عامل در شناسایی کودکان بیش فعال، وراثت است. در صورتی که در یکی از اقوام نزدیک کودک این اختلال مشاهده شود برای اطمینان باید به متخصصان این حوزه مراجعه و با درمان به موقع و به کارگیری روش‌های صحیح در فرزندپروری از شدت این اختلال جلوگیری کرد.
