مشاوره قبل از ازدواج چه کمکی به ما می کند؟
مشاوره قبل از ازدواج چه کمکی به ما میکند؟
این مقاله نوشته دکتر ترانه موذنی
در این مقاله می خواهیم به بررسی ماهیت مشاوره قبل از ازدواج بپردازیم و این که انسان ها چگونه تصمیم می گیرند یک زندگی مشترک را باهم آغاز کنند. همچنین تعاملات پیچیده موثر بر ازدواج را توضیح خواهیم داد.
خداوند در سوره مبارکه رم،آیه ۲۱ می فرماید: “از خود شما برایتان همسرانی آفریدیم تا با آنها انس بگیرید و آرامش خاطر پیدا کنید، در میان شما دوستی و مهربانی افکندیم و در این موضوع برای اندیشمندان آیات و نشانه هایی است”.
ازدواج چیست؟
ازدواج، نکاح یا پیوند زناشویی پیمانی است که به‌موجب آن یک زن و مرد باهم شریک و متحد می‌شوند و خانواده‌ای را تشکیل می‌دهند. در واقع هدف ازدواج تشکیل خانواده است که تمایل به این امر در نهاد انسان گذاشته شده‌است. ازدواج یک قرارداد اجتماعی است که مشروعیت روابط عاطفی و جنسی را امکان پذیر می کند.
مشاوره قبل از ازدواج در رویکرد سیستمی
در رویکرد سیستمی، مشاوره قبل از ازدواج مهم ترین مشاوره در فرآیند ازدواج و تشکیل خانواده محسوب میشود و درمانگر با تجربه می تواند به انتخاب صحیح تر دختر یا پسر کمک کند که آنها بتوانند با تناسب بیشتری زوج مناسب خود را انتخاب کنند. از سوی دیگر درمانگر به زوج کمک میکند تا به تاثیر سیستم های دیگر بر انتخاب خود واقف شوند و از مداخله عوامل منفی جلوگیری کنند.
سه شکل مشاوره در ازدواج
شکل اول شناخت خود و آماده شدن برای شناخت دیگری است. شکل دوم زمانی رخ می دهد که فرد به تنهایی به مشاور یا درمانگر مراجعه کرده و تلاش می کند تفاوت های خود و دیگری را شناسایی کند. شکل سوم وقتی مطرح می شود که هر دو نفر باهم مراجعه می کنند و همزمان فرآیند مشاوره قبل از ازدواج را آغاز می نمایند.
توضیح مهمی که لازم است در ابتدای این مقاله یادآوری کنم این است که بسیار مهم و ضروری است بدانیم مشاوره پیش از ازدواج با آموزش پیش از ازدواج متفاوت است.
هدف از مشاوره پیش از ازدواج
شناخت خود
دختر و پسر متقاضی مشاوره پیش از ازدواج قبل از هر چیز باید توان دیدن و شناختن کامل خود را داشته باشند. آگاهی از ویژگی های روانی و رفتاری میتواند به مراجع برای یافتن زوج مناسب کمک کند. در مشاوره پیش از ازدواج مهم ترین پرسش ها باید به نگرش دختر و پسر به این موضوعات، متمرکزشود. در واقع نگرش ساخت پنهان در شخصیت فرد است. بدین ترتیب میتوان نگرش را آمادگی ویژه فرد از نظر روانی در رویارویی با پدیده ها ،مسایل ،وقایع و بروز واکنش توام با هیجان نسبت به رخداد ها دانست.
نگرش های افراد ناشی از گذشته آنها و تجربیات مختلف زندگی است. پس اهمیت نگاه و نگرش دختر و پسر نسبت به مسایل و موضوعات نسبت به اطلاعات معمول از اهمیت بیشتری برخوردار است. پرسش برای درک نگرش ها میتواند افراد را برای تصمیم گیری آگاه کند. مشاور باید به این افراد کمک کند دیدگاه خود را بشناسند و باصراحت شناخت کامل از یکدیگر راجع به ازدواج خود تصمیم بگیرند. استفاده از آزمون های شخصیت در این مرحله میتواند به شناخت بهتر فرد از خود کمک قابل توجهی نماید .
شناخت طرف مقابل
آگاهی از انتظارات نقش خود و نقش طرف مقابل تاثیر عمیقی بر آینده رابطه زن و شوهر خواهد داشت. هماهنگی در انتظارات زن و شوهر باعث هماهنگی در تعامل و رفتارآنها میشود که بتوانند هدف خود از ازدواج را به درستی بدانند زیرا این هدف انتظارات طرفین را از ازدواج رقم خواهد زد.
شناخت معیارهای درست و مناسب هر یک از افراد متقاضی مشاوره پیش از ازدواج و میزان انطباق پذیری آنان
مشاوره قبل از ازدواج بیشتر در کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه مطرح است به دلیل آنکه روابط در کشورهای اروپایی و آمریکا آزادانه تر و بلندمدت خواهد بود، دختر و پسر بدون رسمی شدن روابط و تجربه ازدواج، با داشتن یک زندگی مشترک به شناخت کامل از هم دست پیدا می کنند. در واقع هرچقدر که جامعه سنتی و بسته تر باشد امکان شناخت و آشنایی کامل قبل از ازدواج محدودتر است در نتیجه نیاز به یک محوری که این آموزشها در طی آن به صورت مدون و علمی ارائه شود بسیار ضروری خواهد بود.
از طرفی درس یا واحد دانشگاهی به عنوان خودشناسی یا مهارت ارتباط با خود در دبیرستانها یا دانشگاه ها تدریس نمی شود بدین ترتیب آموزش پیش از ازدواج و مشاوره پیش از ازدواج ضرورتی غیر قابل انکار است و از آنجایی که خانواده ها نیز با دوران آشنایی طولانی مدت مشکل دارند و جوانان خود را تحت فشار انتخاب و تصمیم گیری سریع می گذارند مشاوره قبل از ازدواج می تواند احتمال خطای زوجین و انتخاب نادرست آنان را کاهش دهد.
شناخت طرفین هدف اصلی مشاوره پیش از ازدواج
مشاوره قبل از ازدواج به دنبال ارایه راهکار و حل و فصل مشکلات زوجین طی یک رویکرد درمانی مشخص نخواهد بود. در واقع آنچه که هدف اساسی در مشاوره پیش از ازدواج است شناخت طرفین از خود، شخصیت و اهداف و معیارهایی یکدیگر و اطمینان از کسب بلوغ کافی طرفین است.
مشاوره پیش از ازدواج نوعی پیشگیری
این نوع مشاوره نسبت به سایر انواع مشاوره مثل زوج درمانی یا مشاوره طلاق به نوعی پیشگیری محسوب می شود تا درمان به همین دلیل مسئولیت بسیار سنگینی به عهده مشاور قرار دارد. در واقع در مشاوره پیش از ازدواج هیجانات و عواطف مثبت و منفی بسیاربالا ست و ایده آل سازی طرف مقابل توسط دختر و پسر به کرات صورت می گیرد که امکان بررسی واقع بینانه را برای آنان فراهم نمی آورد حتی در مواردی طرفین می دانند که مشکلات قابل توجهی وجود دارد اما در طول مشاوره همواره به دلیل خلق بالا و فاز هیجانی رابطه درصدد توجیه مشاور هستند که این مشکلات فعلی موجود، جزئی هستند و مشکل جدی برای رابطه به وجود نمی آورند. در نتیجه اگر مشاور نتواند آگاهی درست را به آنان در طی فرآیند مشاوره بدهد مسئولیت خود را به درستی انجام نداده است.
مشاوره قبل از ازدواج در صدد پاسخگویی به سه سوال است
۱) این ازدواج تقریبا ازدواج خوبی است ولی نکاتی وجود دارد که لازم است در طول فرآیند مشاوره در نظر داشته باشد و روی آنها کارکنید.
۲) ازدواج آسیب زا و پر ریسکی خواهد بود و بهتر است از یکدیگر گذر کنید.
۳) ازدواج متوسطی است و لازم است ۶-۳ ماه روی نکات مورد نظر که در طول مشاوره مطرح شد کار کنید و بعد از آن برای ادامه دادن یا قطع رابطه تصمیم بگیرید.
۷ اصل مشاوره قبل از ازدواج
اصل اول
حق استقلال مراجع در انتخاب : هدف واضح و روشن در مشاوره پیش از ازدواج روشن سازی و آگاهی بخشی است . حق مسلم مراجع برای داشتن یک انتخاب آزادانه همواره تا انتهای جلسات مشاوره محفوظ می ماند .
اصل دوم
اصل اجتناب از امید دادن: امید واهی دادن به مراجعین در مشاوره پیش از ازدواج ممنوع است .طرفین را به تغییرات در آینده امیدوار نکنید . آنچه که در حال حاضر وجود دارد تنها مرجع تصمیم گیری خواهد بود
اصل سوم
پرهیز از سنت های غلط : مشاور و یا درمانگری که تحت تاثیر آموزه های تربیتی خانواده خود و سنت های غلط جامعه قرار بگیرد و خارج از چارچوب های علمی و استانداردهای اخلاقی همچون عامه مردم جامعه به راهنمایی افراد بپردازد به طورحتم نتوانسته است به وظیفه حرفه ای و اخلاقی خود عمل کند .
اصل چهارم
اجتناب از یک سونگری: در نظر گرفتن اینکه ازدواج به نفع چه کسی خواهد بود و طرفداری جانبدارانه از یکی از طرفین توسط مشاورکه با هدف تامین منافع او انجام گیرد . به همین دلیل افراد مشاور به هیج عنوان صلاحیت ارایه خدمات روانشناختی به اعضای خانواده خود را ندارند .نوع دیگری از مشاوره پیش از ازدواج که به صورت متعصبانه یا جانبدارانه انجام خواهد شد همراه با سوگیری جنسیتی مشاور یا درمانگر خواهد بود بدین ترتیب که مشاور زن از زنان و مشاور مرد از مردان در طی فرایند مشاوره جانبداری نماید . برخورداری از آگاهی و صلاحیت علمی به منظور جلوگیری از افتادن در این تله ها بسیار مهم و ضروری خواهد بود.
اصل پنجم
پرهیز از پذیرش هر نوع تحمیل : افراد متقاضی مشاوره پیش از ازدواج نباید هیچ نوع تحمیلی را بپذیرند و حتی حضور یا عدم حضور خانواده یکی از طرفین و یا هر دوی آنها در طول جلسات مشاوره با انتخاب آزادانه دختر یا پسر صورت می گیرد. در صورت تمایل و اجازه طرفین، خانواده ها می توانند در جلسه آخر که مربوط به جمع بندی و ارایه بازخوردهای نهایی توسط مشاور است در جلسات با حضور فرزندانشان حضور داشته باشند.
اصل ششم
اصل برگشت از نیمه راه ضرر: صرفا به دلیل داشتن رابطه دوستی طولانی مدت علی رغم صلاحیت و سازگاری تمایل به مشاوره پیش از ازدواج با هدف برخورداری از رابطه رسمی و ازدواج دارند .تمام شدن یک رابطه اشتباه در این مرحله تبعات به مراتب کمتری حتی نسبت به دوران نامزدی خواهد داشت
اصل هفتم
عدم پذیرش شرایط نامتعارف: پیش فرض اصلی برای آغاز مشاوره پیش از ازدواج دو نفر با گذشته معلوم با هدف ساختن آینده مشترک در زمان حال است . هرگونه تخطی از این اصل بنیادین از جمله امید به آینده برای طلاق گرفتن یکی از طرفین و صورت گرفتن ازدواج بعد از طلاق تخطی از این اصل بنیادین محسوب شده و کل فرآیند ازدواج را معلق و بی ثمر میگرداند.
از جمله فاکتورهای تعیین کننده در موفقیت مشاوره پیش از ازدواج برخورداری طرفین از ویژگی های زیر می باشد:
- وجود مرزهای روشن (حریم شخصی)
- در نظر گرفتن زمان حال به عنوان مبنای تصمیم گیری
- عدم امید به تغییر در آینده و قرار دادن مبنای انتخاب بر اساس شرایط فعلی
- مهارت در برقراری ارتباط موثر و گفتگو
- پذیرش تفاوت های معمول و منطقی
دو دسته مراجعین اصلی در مشاوره پیش از ازدواج :
۱) مراجعینی که در رابطه مشخص به منظور آشنایی بیشتر با یکدیگر برای ازدواج هستند، خواستگاری صورت گرفته، خانواده ها کاملا در جریان امور قرار دارند. این دسته از مراجعین جلسات مشاوره را به خوبی و مصمم پشت سر می گذارند و در بعضی موارد تحت فشار قرار دادن دختر و پسر توسط خانواده ها برای دریافت جواب مثبت میتواند درفرآیند مشاوره اختلال ایجاد کند.
۲) مراجعینی که رابطه عاشقانه قبل از مشاوره پیش از ازدواج داشته اند و اکنون در طول جلسات مشاوره بدون دلیل منطقی و صرفا به دلیل هیجان بالا تمایل دارند مشاور را توجیه کنند که این رابطه برای طرفین کارآمد و مناسب خواهد بود.
تکالیف طراحی شده با هدف شناخت بهتر خود و طرف مقابل در مشاوره پیش از ازدواج
در طول جلسات مشاوره قبل از ازدواج فعالیت هایی به عنوان تکالیف به مراجعین داده می شود که هدف اصلی انجام این تکالیف شناخت بیشتر طرفین از یکدیگر است توجه کافی به این تکالیف می تواند رابطه زوج را در سطح رضایت بخشی قرار دهد نمونه ای از تکالیف موردنظر در مشاوره پیش از ازدواج به این شکل می باشد :
- تفاوت های سبک های ارتباطی دختر و پسر
- خواسته ارتباطی دختر از پسر
- خواسته ارتباطی پسر از دختر
- رفتارهای اشتباه مرد که می تواند به رابطه آسیب بزند
- رفتارهای اشتباه زن که می تواند به رابطه آسیب بزند
- برخورداری زن از کدام مهارت های ارتباطی که در جهت شناخت مرد موثر است
- برخورداری مرد از کدام مهارت های ارتباطی که در جهت شناخت بیشتر زن موثر است
تفاوت های مشکل آفرین
- تفاوت سنی چشمگیر
- تفاوت قومی و فرهنگی
- تفاوت مذهبی چشمگیر
- تفاوت ظاهری چشمگیر
علائم هشداردهنده
مشاور لازم است که به صحبت های گفته شده طرفین در حین جلسات مشاوره ای دقت کند تا حضوریا عدم حضور هریک از این نشانه های مهم را دریافت نماید. البته لازم به ذکر است در صورتی که هر یک از این علائم توسط طرف مقابل در رابطه نیز اعلام شود حتما باید مورد بررسی قرا بگیرد:
- ازدواج برای فرار از تنهایی
- همگن نبودن از نظرمسائل اساسی
- خانواده از هم پاشیده و نابسامان
- ارتباطات نادرست میان اعضای خانواده
- ازدواج های زود هنگام که میخواهند سریع عقد کنند
- صادق نبودن و دروغگویی
- نداشتن اعتماد به نفس و مسئولیت پذیری
- بدبینی، وسواس، پرخاشگری
- انعطاف ناپذیری
- احساس حقارت و کمبود اعتماد به نفس
- انتخاب نادرست و معرفی توسط دوستان
- تعویض شغلی مرتب ، عدم پایداری شغلی و بی ثباتی در صورت مشاهده هر کدام از این موارد بررسی بیشتر در طول جلسات مشاوره پیش از ازدواج و اجرای تست های تخصصی مورد نیاز است .
توصیه های جنسی بسیار مهم در مشاوره قبل از ازدواج
حتما در فرایند آشنایی پیش از ازدواج در آخرین مراحل قبل از رسمی شدن رابطه اقدام به گفتگوی عملی پیرامون عقاید و تمایلات جنسی یکدیگر نمایید در این امر بهتر است از مشاور کمک بگیرید زیرا اطلاعات دقیق تر و علمی تری کسب خواهید کرد. در انتخاب همسر به جذابیت جنسی به اندازه سایر معیارها توجه کنید و به امید ایجاد جذابیت در آینده ازدواج نکنید.
در دوران آشنایی حد و مرز رابطه فیزیکی را مشخص نمایید. طبق متون علمی رابطه جنسی در دوران آشنایی شناخت و قدرت تصمیم گیری را مختل میکند و احتمال تصمیم گیری هیجانی و تعهد زود هنگام را افزایش می دهد. پس صرفا بر پتانسیل جذابیت جنسی تمرکز کنید نه تجربه رابطه جنسی.
چنانچه تجارب آسیب زای جنسی مثل سابقه سو استفاده جنسی در دوران کودکی یا بزرگسالی دارید با هدف پیشگیری از اختلالات جنسی بعد از ازدواج و تاثیر منفی بر تصمیم گیری در مورد انتخاب همسر حتما قبل از ازدواج یا حتی در دوران آشنایی برای درمان اقدام کنید.
دکتر ترانه موذنی
مشاور و متخصص روانشناسی، طرحواره درمانی و آموزش مهارت های زندگی هستند، و با توجه به سوابق زیادی که در زمینه های مختلف از جمله مشاوره خانواده، مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره کودک و نوجوان و… دارند می توانند بهترین راهکارها و راه حل ها را برای شما ارائه دهند که مشکلات خود را برطرف نمایید. تلفن تماس : ۰۲۱۲۲۳۷۳۱۵۲
برای اطلاعات بیشتر میتوانید به وبسایت ایشان مراجعه نمایید
