نقش سلامت روان در مواجهه با سرطان پستان: مبارزهای روانی و جسمی
سلامت روان در دوران کرونا
سلامت روان در دوران کرونا و قرنطینه
مقاله از دکتر ترانه موذنی
فاجعه تا وقتی رخ نداده باورنکردنی است. اگر یک سال پیش، کسی به ما می‌گفت که سال آینده تنهایی و افسردگی فراگیر می شود، آموزش و پرورش به کلی تعطیل و در فضای مجازی برگزار خواهد شد برایمان به هیچ عنوان باورکردنی نبود. مواردی مثل اینکه هرکس باید حداقل ۲ متر فاصله اش را با دیگری برای حفظ سلامتی اش رعایت کند، ناتوانی در پیوند با دیگران در حالی که صدها نفر در اطرافمان هستند، شهرهای زنده و پر جنب و جوش که اکنون خاموش شده اند، دورهمی های عمومی و برنامه‌های جمعی که لغو می شوند، در برخی نقاط مالکینی که اجاره نمی‌گیرند و بانک هایی که اقساط رهن را با تاخیر دریافت می‌کنندو … . تصویر آخرالزمانی و باورنکردنی.
بحرانی که باید علی رغم میل باطنی مان باورش کنیم و برای عبور از آن و ارتقای سلامت روانمان در چنین شرایطی چاره ای بیندیشیم و از روانشناسی سلامت کمک بگیریم
سلامت روان چیست؟
براساس گفته مجله جراحی انگلستان (۱۹۹۹)، سلامت روان عملکرد موفقیت‌آمیز کارکردهای ذهنی است که منجر به فعالیت‌های مولد، روابط ارضاکننده با افراد دیگر و فراهم آوردن توانایی انطباق با تغییرات و مقابله با مشکلات می‌شود. اصطلاح بیماری روانی به‌طور کلی به کلیه اختلالات روانی (بیماری‌هایی که با تغییر در تفکر، خلق و خو یا رفتار همراه است و منجر به پریشانی یا اختلال عملکرد می‌شود) قابل تشخیص اطلاق می‌شود. سلامت روان و بیماری روانی به هم پیوسته هستند. افرادی که از سلامت روانی بهینه برخوردار هستند می‌توانند یک بیماری روانی هم داشته باشند و افرادی که هیچ بیماری روانی ندارند نیز می‌توانند از لحاظ روانی از وضعیت ضعیفی برخوردار باشند.
«تنهایی» چطور توانست ما را در این روزهای سخت سر پا نگه دارد؟
در چنین شرایطی که بیش از هر زمان دیگری از یکدیگر جدا شده ایم و اهمیت سلامت روان در دوران کرونا مشخص شده است، هر چقدر هم که بگویند فاصله‌گذاری اجتماعی حیاتی است، باز هم از سختی این شرایط چیزی کم نمی کند. فاصله فیزیکی اگرچه ما را از خطر ابتلا دور نگه می دارد ولی در عین حال مانع از دریافت انواع حمایت های روانی از جمله دریافت ارتباط حسی و لمسی نیز می شود. همانطور که می دانیم یکی از راه‌های دریافت حمایت روانی_عاطفی مستلزم لمس کردن، است و لامسه اولین حسی است که در نوزاد انسان پرورش می یابد و میانجی آن بزرگترین عضو بدن یعنی پوست می باشد. لمس در همه جوامع نقش حیاتی دارد. حتی زبان ارتباطی ما نیز سرشار از استعاره های مربوط به حواس لامسه است مثلاً می گوییم «در دسترس باش» یا « فلان حرفی که زد روحم را نوازش کرد» یا تجربه های ارتباطی در فضای دیجیتال مثل لایک و ایموجی سیگنال هایی هستند که وضعیت عاطفی طرف مقابل را منتقل می‌کنند. اما در وضعیتی که با این قحطی ارتباط، نوازش و لمس مواجه هستیم، چه گزینه هایی برای حفظ سلامت روان در دسترس است که میتواند ما را در چنین شرایط سختی به لحاظ روانی سرپا نگه دارد؟
آیا این تنهایی به ما آسیب می زند؟
برخلاف تصور «تنهایی و رجوع به خویشتنِ خویش» یکی از زیباترین گزینه های موجود محسوب می‌شود. امروزه در عصر شتاب و سرعت، تنهایی وضعیت نامطلوبی که باید سرکوب شود یا از بین برود نیست. تنهایی جنبه شگفت‌انگیز و اعجاب آوری با خود به همراه دارد. کافیست جسارت روبرو شدن و پذیرفتن آن را داشته باشید. تنهایی در واقع نه انزواست و نه پیامد ناگزیر آن. شاید تنهایی، درست در مجاورت دیگران رخ بدهد. آنچه باید پذیرفت، پذیرش خود به عنوان یک موجود تنها و توانمند است. دیدن این تنهایی بخش مهمی از سلامت روان در دوران کرونا است.
احساس تنهایی و تجربه درونی آن فقط در مواردی آسیب زا تلقی می شود که موجب حساسیت بیش از اندازه یا گوش به زنگی نسبت به حوادث پیرامون شود. حالتی که به صورت ناخودآگاه در فردِ تنها رسوخ می‌کند و باعث می‌شود او بیش از علائم مثبت از جمله دوستی ها و محبت به نشانه های منفی مثل طرد شدن و محرومیت های عاطفی توجه ویژه نشان دهد. در چنین چرخه معیوبی هر نوع سوء برداشتی حتی از رفتارهای مثبت دیگران دلیلی می شود برای کناره گیری بیشتر از آنها و بدین ترتیب تنهایی به طور پیوسته تثبیت می گردد و متأسفانه این چرخه معیوب ادامه می یابد.
در اوضاع اخیر که اکثر تعاملات اجتماعی به کمک اینترنت و در شبکه‌های اجتماعی اتفاق می‌افتند اگر کمترین واکنش ما در دنیای مجازی پاسخی نگیرد احساس نادیده گرفته شدن را در درونمان شعله ور می سازد. بخش مهمی از ترسناک بودن بحران تنهایی به این دلیل است که آن را به نوعی رها شدن، طرد شدن و تنها ماندن تفسیر می کنیم. در هنگام بروز چنین احساساتی انزوای عمیقی را تجربه میکنیم، احساساتی که می تواند نقطه مشترکی با میلیاردها غریبه در سراسر جهان باشد. همه انسان هایی که در عین باهم بودن اضطراب وجودی و تنهایی را به عنوان همراه همیشگی خود همواره تجربه می کنند.
یکی از جنبه های تنهایی در دوران همه گیری ویروس کرونا، حالتی مشترک میان بسیاری از افراد در یک زمان مشخص است. اکنون فارغ از اینکه چه میزانی از اضطراب را تجربه می‌کنید، تنها نیستید. هرکسی از اینکه دیگران رهایش کند وحشت دارد. در واقع نیاز به ارتباط برای همه ما حیاتی است. عدم برقراری ارتباط میزان ترشح کورتیزول و آدرنالین را میتواند به صورت چشمگیری افزایش دهد و بدن را کمابیش در وضعیت خطر و هشدار قرار دهد. وضعیتی که می تواند منجر به احساسی شود که اکثر افراد فقط در اوج اضطراب تجربه می‌کنند.
پادزهر تنهایی در دوران کرونا
تنهایی پادزهر هم دارد. در شرایط حاضر که فاصله گذاری اجتماعی یکی از موثرترین اقدامات لازم برای شکستن زنجیره سرایت کووید۱۹ است، باید بتوانیم به شیوه آگاهانه تنهایی و هنر تنظیم فاصله را بشناسیم و به کار ببندیم. از تمرین های ساده توجه آگاهانه به ریتم تنفس تا توجه آگاهانه به خوشی های کوچک اطرافمان و زندگی در لحظه اینجا و اکنون. برقراری ارتباط نزدیک با خود از طریق توجه به حواس پنج گانه، توجه به محتوا و لحن گفتگو های درونی خودمان و توجه به مادر طبیعت به عنوان بزرگترین آموزگار هستی. جهانی که به راهش ادامه می‌دهد و نگریستن به آن راهی است برای فرونشاندن ترس. باید به یاد داشته باشیم که هر اتفاقی هم بیفتد باز بهار از راه خواهد رسید.
«تنهایی» جنبه اعجاب آوری نیز دارد. چیزی شگفت انگیز در تنهایی یافت می شود. ترکیبی همزمان از فقدان و تمنا که به طور حتم در ابعاد وسیع خود می تواند الهام بخش خلاقیت باشد.
نیم نگاهی به تاریخ، روشن می کند که بحران ها و فاجعه ها همیشه زمینه‌ساز تغییراتی مثبت سازنده ای شده اند. در واقع تغییراتی که در اغلب اوقات اوضاع را بهتر از قبل کرده است. بحران هایی که توانستند تاریخ را شکل دهند و نقطه عطفی در دنیای درون هر فرد و محیط بیرونی او محسوب شوند.
مثلاً همه گیر شدن آنفولانزا در سال ۱۹۱۸ به ایجاد مراکز سلامت ملی در چندین کشور اروپایی کمک کرد یا بحران دوقلوی رکود بزرگ و جنگ‌جهانی‌دوم زمینه‌ساز ایجاد دولت های مدرن اقتصادی شدند. پذیرش و مواجه شدن با بحران تنهایی در دوران شیوع ویروس کرونا قدم بزرگی در جهت اعتلای سلامت روان هر انسان خواهد بود.
کرونا فرصتی برای دوستی با خود
اکثر ما، اغلب اوقات از کمبود وقت می نالیدیم. شاید اکنون فرصتی مهیا شده برای داشتن ارتباطی متفاوت در درجه اول ارتباط بهتری با خود و برداشتن اولین قدم برای خود دوستی. شاید آذوقه روح ما برای روزهای تنهایی و حفظ فاصله اجتماعی سفر به دنیای درون خود و یافتن نقاط جدید و پرورش دادن آنها باشد. شاید در مواردی سفر به دنیای دیگران از راه دیدن فیلم ها، خواندن رمان ها و کتاب ها، بازدید مجازی از نمایشگاه هایی که امکان حضور در آنها وجود ندارد اکنون محیا است.
هر چند ممکن است وحشت‌زده شده باشیم اما اکنون در شرایطی هستیم که می توانیم یکی از بهترین درس های ایام خانه نشینی و قرنطینه که رجوع به خود و ایجاد مقدمات خود دوستی و فراهم نمودن تمهیدات برای ارتقای وضعیت سلامت روان در دوران کرونا است را دریافت کنیم. برخلاف تصور، یکی از ضروری ترین مقدمات پذیرش تمام عیار خود، پذیرش تنهایی وجودی به عنوان یک انسان خواهد بود.
ارمغان شگفت انگیز تنهایی این است که انسانیت مشترک ما را مستحکم تر می کند. هر چند ممکن است وحشت زده شده باشیم اما اکنون کمتر از هر زمان دیگری تنها هستیم. خویشتن مستحکمی که به دنبال حفظ تنهایی و برقراری فاصله‌های اجتماعی با دیگران اکنون با ما همراه است. رهاورد سفر به درون خود میتواند به راه های جدیدی برای پیش بردن ایده های مفید و پس زدن ایده های مخرب ختم شود.
مشاور و متخصص روانشناسی، طرحواره درمانی و آموزش مهارت های زندگی هستند، و با توجه به سوابق زیادی که در زمینه های مختلف از جمله مشاوره خانواده، مشاوره قبل از ازدواج، مشاوره طلاق، مشاوره کودک و نوجوان و… دارند می توانند بهترین راهکارها و راه حل ها را برای شما ارائه دهند که مشکلات خود را برطرف نمایید.
تلفن تماس : ۰۲۱۲۲۳۷۳۱۵۲
منبع: وبسایت دکتر ترانه موذنی
